Luật Nhà ở 2023 vừa được Quốc hội thông qua, đã loại bỏ yêu cầu về điều kiện cư trú và "mở rộng" một số tiêu chí thu nhập cho nhóm người mua, thuê mua nhà ở xã hội. Điều này đã tạo ra hy vọng rằng những người mua nhà ở xã hội sẽ không phải đối mặt với các thủ tục pháp lý phức tạp như trước đây.
Loại bỏ "ràng buộc" về cư trú
Vào cuối tháng 5/2023, chị Minh đã đến Nhà thi đấu quận Cầu Giấy cùng 1.500 người khác, hồi hộp đợi chờ bốc thăm mua nhà ở xã hội tại dự án NHS Trung Văn (quận Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội). Với tỷ lệ cạnh tranh khốc liệt, cao hơn cả kỳ thi đại học, chỉ có một trong 13 người được chọn, và chị Minh đã không may trượt phải "lá phiếu trắng".
Mặc dù không thành công trong việc chọn được căn hộ, chị Minh vẫn xem việc được tham gia vào vòng bốc thăm là một thành tựu lớn, đặc biệt sau những nỗ lực "đổ mồ hôi, sôi nước mắt" chuẩn bị hồ sơ và giấy tờ. Qua những lần bốc thăm may mắn, chị đã phải trải qua hơn nửa năm với những thất bại liên tiếp tại các dự án khác do hồ sơ không đạt yêu cầu.
Chị Minh chia sẻ, “Để đăng ký mua một căn hộ nhà ở xã hội, người dân phải trải qua rất nhiều các thủ tục, từ xác minh cư trú, thu nhập, tình trạng nhà ở..., khó như leo cột mỡ".
>>>XEM THÊM: Dự đoán phân khúc bất động sản tiếp tục tăng giá trong năm 2024
Mặc dù đã có những điểm mấu chốt được giải quyết nhưng khả năng tiếp cận nhà ở xã hội vẫn đầy khó khăn trong tương lai gần
Một trong những rào cản khó khăn nhất trong hồ sơ mua nhà ở xã hội gần đây là điều kiện cư trú. Trước đó, chỉ những người có hộ khẩu thường trú tại tỉnh/thành phố có dự án mới được hưởng chính sách nhà ở xã hội, trong khi những người có hộ khẩu tạm trú phải tạm trú ít nhất 12 tháng và đóng BHXH tại đó trong 12 tháng.
Quy định về điều kiện cư trú này đã tạo ra hạn chế lớn đối với nhiều người muốn mua nhà ở xã hội. Không chỉ làm khó khăn cho người mua, mà còn khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc bán nhà do khách hàng không thể đáp ứng điều kiện cư trú.
Đối mặt với thực tế này, Luật Nhà ở 2023 đã loại bỏ yêu cầu về cư trú khi mua nhà ở xã hội. Điều này có nghĩa là người dân muốn mua nhà xã hội không cần phải có đăng ký thường trú hoặc tạm trú từ 12 tháng trở lên.
Một điều khoản khác đã đóng góp vào việc giảm nhẹ khó khăn cho người muốn sử dụng chính sách mua nhà ở xã hội bằng cách thay thế cụm từ "sở hữu của mình" bằng cụm từ "sở hữu của hộ gia đình". Cụ thể, điểm a Khoản 1 Điều 78 Luật Nhà ở 2023 quy định, người mua nhà chỉ cần “chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có dự án đầu tư xây dựng”.
Khó vượt qua trong thời gian ngắn.
Các quy định mới rõ ràng đã mang lại hy vọng cho người mua nhà ở xã hội và cả doanh nghiệp phát triển dự án. Chuyên gia cũng kỳ vọng rằng Chính phủ và các cơ quan quản lý sẽ cung cấp hướng dẫn thi hành Luật để người dân và cơ quan địa phương dễ dàng áp dụng.
Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu tích cực, vẫn còn nhiều nút thắt làm cho khả năng tiếp cận nhà ở xã hội của người dân khó bứt phá trong ngắn hạn, ít nhất là trong năm 2024.
Chẳng hạn, theo thăm dò, điều kiện cư trú được xem là một trong ba nút thắt lớn gây khó cho người mua nhà ở xã hội. Hai nút thắt lớn khác cần được giải quyết là xác nhận về nhà ở và thu nhập (người lao động được mua nhà ở xã hội không đóng thuế thu nhập cá nhân).
Ngay cả khi Luật mới có hiệu lực từ đầu năm 2025, quy trình theo luật cũ vẫn gây khó khăn cho người dân. Vì vậy, cần tiếp tục nhanh chóng loại bỏ những nút thắt còn lại.
Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), cần nâng cao mức đóng thuế thu nhập cá nhân và mức giảm trừ gia cảnh ít nhất 25%, tăng mức thu nhập tối thiểu không phải chịu thuế từ 11 lên 13 triệu đồng và tăng mức giảm trừ gia cảnh từ 4,4 triệu lên 5,5 triệu đồng/tháng.
Ngoài ra, để giảm khó khăn về thủ tục, cần tăng nguồn cung. Theo thống kê của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Xã hội (VARS), cả nước mới hoàn thành 46 dự án nhà ở xã hội với quy mô 20.210 căn, chỉ bằng 4,7% kế hoạch giai đoạn 2021-2025. Để đạt được kết quả nhanh chóng, VARS đề xuất có thêm hỗ trợ từ chính sách.
Một chuyên gia cũng đề xuất rằng để tăng nhà ở xã hội, Chính phủ cần xem xét xây dựng nhà ở xã hội có bao cấp một phần thông qua miễn giảm thuế phí, cho vay ưu đãi để đảm bảo nhà ở cho công nhân, cán bộ công nhân viên chức, quân nhân và người lao động.
Trong trường hợp giá nhà ở xã hội quá cao, công nhân có thu nhập thấp có thể khó mua nhà, nên giải pháp cho thuê với giá phù hợp có vẻ khả thi hơn. Đồng thời, cần có các giải pháp và tính toán hợp lý để tăng quỹ đất làm nhà ở xã hội.
Tổng cộng, dự án 1 triệu căn nhà ở xã hội đang tạo ra sức sống mới cho thị trường bất động sản, nhưng để giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân, vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết, trong đó các nút thắt về pháp lý và tăng nguồn cung là quan trọng.
Hãy theo dõi các bài viết khác của Nhà Ở Ngay để có thêm nhiều thông tin hữu ích nhé!
